Spiegel
Op Nationaal Ereveld Loenen staat een levensgrote spiegel, met daarop de tekst: ‘ZO ZIEN MENSEN ERUIT DIE IN VREDE LEVEN’. De metafoor van een spiegel wordt vaker gebruikt om een andere laag in de communicatie aan te raken. Als kind kennen we natuurlijk allemaal: ‘Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de mooiste van het land?’……. De spiegel kan en durft kennelijk de waarheid te zeggen. Deze eigenschap wordt de spiegel vaker toebedeeld. ‘De beste spiegel is een oude vriend’, Iemand die je door en door kent durft zaken bespreekbaar te maken waar anderen liever omheen lopen. ‘Durf ik mezelf nog aan te kijken in de spiegel? gaat ook over de waarheid onder ogen zien, een vorm van introspectie, eerlijk en oprecht zijn over je eigen gedrag.
Generaal Spoor heeft elke ochtend tijdens het scheren in de spiegel gekeken. Hij heeft zich ongetwijfeld afgevraagd of hij wel op de juiste weg was. Heb ik genoeg gedaan om mijn mannen te beschermen? Was het wel een goed besluit om de opdracht te geven, die kampong aan te vallen en af te branden?. We zullen nooit weten wat Spoor dacht, maar zelfreflectie hoort wel bij zijn beroep.
Er wordt vaak van Nederland gezegd dat we het heel lastig vinden om ons verleden te erkennen. De laatste jaren zien we wel dat er regelmatig formeel excuses worden gemaakt voor historische gebeurtenissen. Premier Rutte zei op 26 januari 2020 het volgende ‘Nu de laatste overlevenden nog onder ons zijn, bied ik vandaag namens de regering excuses aan voor het overheidshandelen van toen. Dat doe ik in het besef dat geen woord zoiets groots en gruwelijks als de Holocaust kan omvatten’. 75 jaar na de bevrijding van Auschwitz.
Begin maart 2020 bood koning Willem-Alexander excuses aan voor het Nederlandse geweld in Indonesië. Hij zei tegen de Indonesische president Widodo: ‘Voor de geweldsontsporingen van Nederlandse zijde in die jaren, wil ik hier nu, in navolging van eerdere uitspraken van mijn regering, mijn spijt uitspreken en excuses overbrengen’.
De Gouden Koets is prachtig gerestaureerd, inclusief de zijpanelen die als titel hebben ‘Hulde der koloniën’. De koning zei hierover op 13 januari 2022: ‘We kunnen het verleden niet herschrijven. We kunnen wel samen proberen ermee in het reine te komen. Het heeft geen zin om wat er gebeurd is door de bril van onze tijd te veroordelen en te diskwalificeren. Simpelweg historische symbolen en objecten verbannen is beslist geen oplossing. In plaats daarvan is een gezamenlijke inspanning nodig die dieper gaat en langer duurt’.
Het videoportret van Generaal Spoor is een bijdrage aan deze oproep van de koning, die overigens bij de opening van het herdenkings- en educatiecentrum in Loenen ook in dezelfde spiegel heeft gekeken.
Irawan Soejono